ตามรอยกาแฟปางขอนแห่งเชียงราย

เส้นทางสายกาแฟ จากหมู่บ้านปางขอนสู่เมืองเชียงราย
เชียงรายเป็นอีกหนึ่งแหล่งปลูกกาแฟที่มีชื่อเสียงระดับโลก กาแฟดอยช้างที่อาจไม่เตะตามากนักสำหรับตลาดในประเทศ แต่เมล็ดพันธุ์จากดอยสูงในเชียงรายทะลุทะลวงเข้าไปตีตลาดไกลถึงอเมริกา ยุโรป ญี่ปุ่น รวมทั้งยังเป็นหนึ่งในสองแบรนด์กาแฟไทยคู่กับดอยตุงที่สามารถขึ้นทะเบียนสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ของไทยในสหภาพยุโรป

ส่วนกาแฟแหล่งอื่นต่างก็แข่งกันเติบโตด้านคุณภาพ ชนิดว่าลองกางแผนที่จังหวัดแล้วจิ้มสุ่มลงไปสักแห่ง ก็มักไม่พลาดเจอแหล่งปลูกอาราบิก้าเกรดพรีเมียม ไม่ว่าจะเป็น ดอยวาวี แม่จันใต้ ดอยผาหมี ดอยผาฮี้ แม่สรวย ฯลฯ เชียงรายจึงควรนับเป็นเมืองสุดฮอตสำหรับคอกาแฟก็ไม่ผิด เพราะเป็นจุดหมายที่สามารถตามรอยได้ตั้งแต่จุดเริ่มต้นการเพาะปลูกมาจนถึงปลายทางรสละมุนหอมกรุ่นในแก้วกาแฟที่อยู่วางตรงหน้า ถ้าย้อนกลับไปเกินสิบปีที่แล้ว ใครๆอาจจะเห็น “สาโรช อินเทพ” กำลังซดกาแฟกระป๋องสำเร็จรูปแก้ง่วง และใช้ชีวิตแบบคนในโรงงานรถยนต์ ตื่นตี 4 ทำโอทีกลับถึงบ้าน 3 ทุ่ม ไม่มีสัญญะใดๆที่บ่งบอกได้เลยว่า เขาจะกลายเป็นเจ้าของแบรนด์เมล็ดกาแฟคั่ว The Roast ที่ส่งไปตามร้านดังในหัวเมืองใหญ่ทั่วประเทศ รวมถึงการเปิดร้านกาแฟในตัวเมืองเชียงราย The Roastery by Roj หลายปีก่อน นักธุรกิจสายกาแฟรายนี้มองว่าการทำงานหนักในกรุงเทพฯ ไม่สามารถตอบโจทย์ชีวิตที่อยากสร้างครอบครัวได้ เขาจึงกลับมาเชียงราย แต่ก็ไม่มีงานที่เลี้ยงชีพได้จริงจัง การตัดสินใจครั้งสำคัญจึงเกิดขึ้นด้วยการไปทำงาน และใช้ชีวิตราว 3 ปีในอังกฤษ แล้วพอมีเงินเป็นต้นทุนที่เก็บหอมรอมริบเพียงพอจะเปิดร้านกาแฟโบราณเล็กๆบริเวณหน้ามหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง แต่เมื่อขายกาแฟโบราณไปได้สักพัก เขาเริ่มศึกษารายละเอียดมากขึ้น ผ่านร้อนหนาว และอุปสรรคมากมาย จนกระทั่งทุ่มเทชีวิตให้กับธุรกิจการแฟ พร้อมไปกับการสร้างเส้นทางกาแฟ อันเป็นจุดเริ่มต้นให้กับหมู่บ้านเล็กๆที่ไร้คนสนใจบนดอยอย่าง “ปางขอน” เปลี่ยนเป็นหมู่บ้านกาแฟที่มีคุณภาพ ที่หมู่บ้านปางขอน หมู่บ้านชาวเขาเผ่าอาข่าที่อยู่ห่างจากตัวเมืองไปเกือบ 40 กิโลเมตร และอยู่ในพื้นที่สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริ สาโรช มีโอกาสได้พบกับ “อาต๊ะ” ชาวเขาเผ่าอาข่าในหมู่บ้านคนหนึ่ง และเป็นจุดเริ่มต้นที่เชื่อมโยงให้เกษตรกรไร่กาแฟกับเจ้าของร้านกาแฟได้รู้จักกัน 

“อาต๊ะ ลงจากดอยมาหาผมที่ร้านพร้อมกระสอบเมล็ดกาแฟมาลองให้คั่ว” แต่การสนทนาเรื่องกาแฟอย่างเป็นทางการครั้งแรกจบลงไม่สวยนัก เพราะปรากฏว่าคุณภาพกาแฟจากหุบดอยห่างไกลไม่เป็นที่ต้องการ “ผมบอกไปตรงๆว่าเหม็น มีเชื้อรา มีเมล็ดเขียวปน กระบวนการไม่สะอาด ผมไม่ซื้อ”

สาโรชเล่าว่า โดยส่วนมากถ้าเป็นชาวเขารายอื่นๆก็มักจะไม่พอใจ และไม่กลับมาหาอีก แต่ไม่ใช่สำหรับอาต๊ะที่ติดต่อกลับมาอีกครั้งเพื่อสอบถามข้อผิดพลาดว่าต้องแก้ไขอย่างไร “ตรงนี้เขาได้ใจเรา” การเดินทางจากตัวเมืองเชียงรายไปสู่หมู่บ้านปางขอนจึงเริ่มต้นอีกครั้ง และเปลี่ยนหมู่บ้านนี้ไปตลอดกาล หมู่บ้านปางขอน เป็นหมู่บ้านบนดอยสูงกว่า 1,500 เมตร ยุคก่อนเป็นแหล่งปลูกข้าวโพด ฝิ่น ไร่สวนผสมต่างๆ จนกระทั่งมีโครงการพัฒนาเกษตรที่สูงฯ ชาวบ้านก็เริ่มเปลี่ยนมาปลูกกาแฟ แต่ก็ยังไม่ใช่แหล่งผลิตที่มีคุณภาพในกระบวนการต่างๆนัก ตรงกันข้ามกับในวันนี้ที่เริ่มมีร้านกาแฟขนาดเล็กพอให้เห็น รวมทั้งในโรงเรียนบ้านปางขอน มีร้านกาแฟเปิดให้นักเรียนได้เรียนรู้หลักสูตรกระบวนการผลิตไปจนถึงการเป็นบาริสต้า การแพ็คเกจ การจัดเป็นหลักสูตรในชุมชนเพื่อให้นักเรียนนำไปใช้ในวิชาชีพและมีความรู้ติดตัว เพราะอาชีพหลักของชาวบ้านก็ปลูกกาแฟกันอยู่แล้ว

“เมื่อก่อนผมทำงานที่เชียงใหม่ กลับบ้านมาก็ได้เจอกับคณะของพี่สาโรชขึ้นมาเที่ยว พอรู้ว่าเป็นเจ้าของร้านกาแฟ ก็เลยคิดว่าน่าจะเอาเมล็ดกาแฟที่ครอบครัวทำไว้อยู่แล้วลองเอาไปขายดู” อาต๊ะ เล่าเรื่องราวปฐมบทให้ฟัง เมื่อเขารู้ว่ากาแฟที่ครอบครัวทำกันมาตั้งเนิ่นนานเป็นเมล็ดกาแฟที่ยังไม่ได้คุณภาพเมื่อเทียบกับตลาดร้านกาแฟที่มีมาตรฐานสูง เขาจึงปรับปรุงสภาพของการผลิต เทปูนทำบ่อใหม่ อะไรที่ไม่ผ่านมาตรฐานก็ทุบทิ้งทั้งหมด รวมถึงศึกษาหาความรู้เรื่องการเก็บเกี่ยวและการคัดแยกเมล็ด “ผมคิดแค่ว่าอยากทำกาแฟให้ดีเพื่อคนที่กิน เพราะคนซื้อก็อยากได้ของดี” 

จากวันวานที่เป็นกาแฟด้อยคุณภาพ อาต๊ะ ได้แนวคิดและองค์ความรู้เรื่องกาแฟจากสาโรชไปพอสมควร จนกระทั่งเปลี่ยนแปลงให้กาแฟของเขากลายเป็นตัวเลือกอันดับแรกๆที่ใช้สำหรับผลิตภัณฑ์ The Roast ในแต่ละวัน อาต๊ะ ต้องตื่นเช้าไปสวน โดยเฉพาะในช่วงที่เมล็ดกาแฟสุก ระหว่างเดือน พฤศจิกายน – กุมภาพันธ์ ต้องไปแทบทุกวัน เขากลับมาสีเมล็ดกาแฟ หมัก แช่น้ำ ล้าง ตากแห้ง ทำเองทุกขั้นตอน เนื้อที่ปลูกกาแฟ 15 ไร่ ยังสลับแทรกปลูกพืชอื่นผสมผสาน รวมทั้งเลี้ยงผึ้งเพื่อเอาน้ำหวานมาแปรรูป ตลอดปีจึงมีงานให้ทำไม่เว้นในแต่ละวัน โดยงานหลักก็ยังยึดเรื่องกาแฟเป็นสำคัญ

ปัจจุบัน กาแฟได้ปลุกความคึกคักให้ชาวบ้านปางขอนมีความกระตือรือล้นและใส่ใจกระบวนการทำกาแฟมากขึ้น พลิกโฉมให้กลายเป็นหมู่บ้านที่มีเมล็ดกาแฟส่งออกเป็นรายได้หลัก และปักหมุดจุดหมายให้คอกาแฟรับรู้ว่า ปางขอนก็เป็นอีกหนึ่งในเส้นทางกาแฟคุณภาพของจังหวัดเชียงราย More Information
แวะไปคุยเรื่องกาแฟกับสาโรช รวมถึงสอบถามการเดินทางไปปางขอน ได้ที่ร้าน The Roastery By Roj
ถ.สนามบินเก่า ต.รอบเวียง อ.เมือง เปิด 8.00-17.00 น. facebook.com/theroasterycr 

You May Also Like